Nadwzroczność, znana też jako dalekowzroczność, to jedna z najczęściej występujących wad wzroku obok krótkowzroczności i astygmatyzmu. Obserwowana przede wszystkim u małych dzieci (zmniejsza się wraz z dorastaniem) i osób starszych (dalekowzroczność starcza). Objawia się dobrym widzeniem dali i niewyraźnym widzeniem z bliska. Leczenie polega na zastosowaniu korekcji – przy pomocy „dodatnich” okularów lub soczewek kontaktowych.
Co to jest nadwzroczność?
Nadwzroczność, nazywana też dalekowzrocznością lub hipermetropią, to wada refrakcji oka. Polega na tym, że światło wpadające do oka nie jest odpowiednio skupiane na siatkówce odpowiedzialnej za przekształcanie światła w sygnały nerwowe przekazywane do mózgu. W przypadku nadwzroczności promienie świetlne skupiają się za siatkówką, zamiast na niej. W efekcie dalekowidz bardzo dobrze widzi oddalone przedmioty (liście na drzewach, szczyty gór, szyldy po drugiej stronie ulicy itp.), podczas gdy obiekty ustawione blisko (książka, ekran telefonu itp.) są rozmazane.
Dalekowzroczność – przyczyny
Przyczyn dalekowzroczności jest kilka. Często ma ona podłoże genetyczne – jeśli jedno lub oboje rodziców mają nadwzroczność, istnieje większe prawdopodobieństwo, że dziecko również będzie się z nią borykać. Dziedziczne uwarunkowania wpływają bowiem na kształt i budowę oka, a to ma kluczowe znaczenie, jak światło jest skupiane w oku i czy dochodzi do jakichś nieprawidłowości.
Jedna z najczęstszych przyczyn to zbyt krótka gałka oczna. W takiej sytuacji światło załamuje się za siatkówką zamiast bezpośrednio na niej, dając efekt niewyraźnego widzenia z bliska. Nieprawidłowości anatomiczne mogą też dotyczyć rogówki i soczewki – jeśli są zbyt płaskie lub mają osłabioną zdolność załamywania światła, również pojawiają się objawy nadwzroczności.
Kolejną przyczyną jest wiek. Dalekowzroczność u dziecka to zjawisko naturalne i w wielu przypadkach zanika wraz z wiekiem. W podeszłym wieku nierzadko dochodzi do ponownego wystąpienia niewyraźnego widzenia z bliska. To z kolei kwestia coraz mniejszej elastyczności soczewki i może, ale nie musi być przyczyną dalekowzroczności (wtedy często mamy do czynienia z inną wadą wzroku – prezbiopią). Czasami nadwzroczność występuje w wyniku niektórych chorób, stanów zapalnych lub urazów oka.
Dalekowzroczność – objawy
Kiedy dochodzi do dalekowzroczności, pojawiają się charakterystyczne dla niej objawy, takie jak:
- Niewyraźne widzenie blisko zlokalizowanych przedmiotów – to zdecydowanie główny objaw nadwzroczności; osoby z tą wadą wzroku mogą mieć problemy z czytaniem książek, gazet, pracą przy komputerze lub maszynie do szycia, podczas gdy nie sprawia im problemów odczytywanie tekstów i znaków z dużych odległości.
- Zmęczenie oczu (astenopia) – wysiłek, jaki oko musi „wykonać”, aby skupić wzrok na bliskich przedmiotach, może prowadzić do zmęczenia oczu; objawia się to uczuciem ciężkości powiek, pieczeniem, suchością oczu oraz potrzebą częstego mrugania, obserwowaną na przykład w trakcie czytania książki, oglądania telewizji czy pracy przy komputerze.
- Ból głowy – z nadwzrocznością mogą być związane częste bóle głowy, zwłaszcza po długotrwałym czytaniu lub pracy przy komputerze; dzieje się tak, ponieważ oko musi „pracować” ciężej, aby skupić obraz na bliskich odległościach; to prowadzi do napięcia mięśni oka i tzw. napięciowego bólu głowy.
- Nadmierne mrużenie oczu – aby poprawić ostrość widzenia, czasami dalekowidzowie nieświadomie mrużą oczy; działa to jak naturalny mechanizm doraźnej poprawy ostrości widzenia, ale może prowadzić do zmęczenia oczu i bólów głowy i na pewno jest działaniem kompensacyjnym, nie rozwiązaniem problemu.
- Zaburzenie koncentracji – trudności w wyraźnym widzeniu na bliskie odległości nierzadko prowadzą do problemów z koncentracją, zwłaszcza u dzieci. Zwykle objawia się to trudnościami w nauce, znużeniem i unikaniem obowiązku czytania.
- Zez zbieżny – dalekowzroczność u dzieci może prowadzić do wystąpienia zeza zbieżnego; dodatkowy wysiłek, jaki trzeba włożyć w poprawę widzenia blisko ustawionych przedmiotów czasami sprawia, że jedno oko (lub oba na przemian) zaczynają zbiegać się do wewnątrz.
Jak leczyć dalekowzroczność? Diagnostyka
Nadwzroczność zwykle diagnozuje okulista, czasami optometrysta. W tym celu wykonuje się szereg badań, takich jak test ostrości wzroku, badanie refrakcji oraz badanie akomodacji oka. Specjalista może również przeprowadzić badanie dna oka, aby wykluczyć inne problemy zdrowotne. To on określa jakie soczewki lub jakie okulary dalekowidz będzie musiał nosić, by uzyskać wyraźne widzenie i zapobiec rozwojowi wady wzroku.
Leczenie nadwzroczności polega na stosowaniu korekcji. Sama metoda zależy od stopnia zaawansowania i preferencji pacjenta. Najczęściej stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe – zawsze z „dodatnią” mocą korekcyjną (przeczytaj więcej w artykule Wada wzroku plus i minus: co oznaczają i czym się od siebie różnią?).
Czy dalekowzroczność można wyleczyć? Niestety nie. Ale wolność od okularów lub soczewek można zyskać, decydując się na zabieg laserowej korekcji wzroku (LASIK, LASEK czy PRK). U starszych pacjentów lub w przypadkach zaawansowanej dalekowzroczności możliwe jest też wszczepienie soczewek wewnątrzgałkowych.
Nadwzroczność u dziecka
Nadwzroczność u dziecka jest zjawiskiem naturalnym. Jeszcze nierozwinięta gałka oczna oznacza zbyt krótką lub zbyt płaską rogówkę. To z kolei powoduje skupianie światła w złym miejscu – za siatkówką, zamiast bezpośrednio na niej. Szacuje się, że mała nadwzroczność dotyka około 90% małych dzieci. Odsetek ten maleje wraz ze wzrostem maluchów (i ich oczu) do około 40–50% w 8.–10. roku życia, a u młodych dorosłych jest jeszcze mniejszy – wynosi około 20%*. Nie oznacza to jednak, że można bagatelizować to zjawisko.
Warto pamiętać, że zwykle dzieci nie zdają sobie sprawy z tego, że mają problem z widzeniem. Duża odpowiedzialność spoczywa na opiekunach, którzy powinni znać typowe objawy nadwzroczności i potrafić dostrzec je u dziecka. To na przykład problemy z czytaniem i skupieniem uwagi, bóle głowy, zez zbieżny, częste mrużenie i przecieranie oczu, oddalanie przedmiotów na długość ręki, by poprawić widzenie.
Wczesne wykrycie i prawidłowa korekcja mogą być kluczowe dla komfortu życia dziecka, dlatego należy regularnie badać wzrok malucha (już z wieku przedszkolnym), a w razie wystąpienia wady wzroku, działać zgodnie z zaleceniami specjalisty (polecamy okulistę dziecięcego w gabinetach Visus Junior).
Jakie okulary powinien nosić dalekowidz?
Po zdiagnozowaniu dalekowzroczności pojawia się pytanie „jak korygować dalekowzroczność?”. Jedną z metod jest stosowanie okularów korekcyjnych, w tym przypadku „dodatnich”, czyli oznaczonych na recepcie symbolem (+).
Czy okulary „plusy” trzeba nosić cały czas?
To, czy okulary „plusy” trzeba nosić cały czas czy tylko w określonych sytuacjach, określa optyk lub okulista. Przy łagodnej nadwzroczności (do 2,5 D) i gdy nie jest ona tak dotkliwa dla pacjenta, okulary mogą być potrzebne tylko podczas czytania, pisania lub pracy przy komputerze. Bardziej zaawansowana wada wzroku (większa niż 2,5 D) zwykle oznacza konieczność noszenia okularów „plusów” na stałe.
Jak nosić okulary do dali?
Okulary do dali przede wszystkim muszą być noszone zgodnie ze wskazaniami specjalisty, czyli gdy lekarz określił, że okulary powinny być używane stale, zakładaj je regularnie, nie tylko podczas patrzenia w bliży czy w trakcie określonych czynności. Należy też pamiętać o ich prawidłowym doborze i stosowaniu. Zarówno soczewki, jak i oprawki warto wybrać w profesjonalnym gabinecie optycznym, a już posiadane okulary regularnie i odpowiednio czyścić (wodą z mydłem) oraz przechowywać tylko w przeznaczonym do tego etui.
__
Źródło: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/wadywzroku/74691,nadwzrocznosc (dostęp: 10.09.2024)
